Giới thiệu Tổng quan
Joker không chỉ là một nhân vật truyện tranh. Hắn đã trở thành một hiện tượng văn hóa đại chúng. Nhân vật này là tấm gương phản chiếu những góc tối nhất của xã hội.
Bài viết này là một báo cáo chuyên sâu về “seri phim Joker”. Trọng tâm là hai tác phẩm điện ảnh của đạo diễn Todd Phillips. Chúng ta sẽ phân tích Joker (2019) và Joker: Folie à Deux (2024).
Seri này là một nghiên cứu đáng kinh ngạc về sự tương phản. Nó bắt đầu với một kiệt tác tâm lý trị giá tỷ đô la. Nhưng đáng tiếc, nó tiếp nối bằng một phần phim thất bại thảm hại. Báo cáo này sẽ đi sâu vào hậu trường, giải mã diễn xuất và tổng kết thành tích.
Ai là “Cha đẻ” của Siêu phẩm Tỷ đô Joker (2019)?
Phần phim Joker (2019) là một cú nổ điện ảnh. Nó định nghĩa lại dòng phim chuyển thể từ truyện tranh. Thành công này đến từ một đội ngũ sáng tạo táo bạo.
Đạo diễn Todd Phillips: Bước ngoặt táo bạo từ phim hài
Người chịu trách nhiệm chính cho cả hai phần phim là đạo diễn Todd Phillips. Ông cũng đóng vai trò nhà sản xuất cho cả hai dự án.
Trước Joker, Phillips vốn nổi tiếng với các phim hài. Tác phẩm trứ danh của ông là seri The Hangover. Vì vậy, việc ông thực hiện Joker (2019) là một sự thay đổi thể loại gây sốc.
Chính Phillips đã thừa nhận sự mạo hiểm này. Tại LHP Venice, ông cảm ơn Warner Bros. và DC vì đã “bước khỏi vùng an toàn”. Ông nói họ đã “mạo hiểm” với ông và bộ phim này.
Thành công của Joker (2019) không chỉ là một thành tựu đạo diễn. Đó là một chiến thắng mang tính chiến lược. Phillips đã thuyết phục hãng phim từ bỏ mô hình vũ trụ điện ảnh (shared universe).
Ông chứng minh rằng một phim độc lập, nhãn R (cấm khán giả dưới 18 tuổi), và tập trung vào nhân vật phản diện, vẫn có thể thống trị phòng vé toàn cầu. Bộ phim thu về 1 tỷ USD, trở thành phim nhãn R có doanh thu cao nhất mọi thời đại.
Bộ đôi biên kịch Todd Phillips và Scott Silver
Kịch bản của Joker (2019) được chấp bút bởi Todd Phillips và Scott Silver. Cả hai tiếp tục hợp tác viết kịch bản cho phần 2, Joker: Folie à Deux. Họ đều là những nhà biên kịch tài năng, từng nhận đề cử Oscar.
Khi được hỏi về phần 2, Phillips giải thích ý tưởng của mình và Silver. Họ muốn khám phá điều gì sẽ xảy ra nếu có ai đó nhìn thấy “thứ ánh sáng bên trong” Arthur. Người đó chính là Harley Quinn.
Tuy nhiên, sự thất bại nặng nề của phần 2 cho thấy một sự mất kết nối nghiêm trọng. Phillips và Silver tin rằng họ đang kể một câu chuyện về “ánh sáng” và tình yêu. Ngược lại, khán giả và giới phê bình đã yêu mến phần 1 như một bi kịch đen tối. Phần 1 là về sự sụp đổ tâm lý và sự mục nát của xã hội.1
Hai nhà biên kịch đã chọn thể loại “musical romance” (nhạc kịch lãng mạn) để theo đuổi ý tưởng về “ánh sáng” của Arthur. Nhưng giới phê bình nhận thấy sự lãng mạn này “không bao giờ nảy nở”.
Họ gọi bộ phim là “tẻ nhạt” và “lao lực”. Điều này chứng tỏ các nhà biên kịch đã viết tiếp câu chuyện cho phiên bản Arthur mà họ tưởng tượng. Họ đã không viết tiếp cho phiên bản Joker mà khán giả toàn cầu đã tôn vinh.
Review Chi tiết Seri Phim Joker: Từ Đỉnh cao đến Thất vọng?
Việc phân tích hai bộ phim cung cấp một cái nhìn rõ nét về sự trồi sụt trong chất lượng sáng tạo. Đây là hai thái cực của điện ảnh.
Joker (2019): Một kiệt tác tâm lý đầy ám ảnh
Phần phim đầu tiên không chỉ là một bộ phim. Nó là một trải nghiệm điện ảnh gây chấn động.
Cốt truyện: Hành trình tha hóa của Arthur Fleck
Bộ phim theo chân Arthur Fleck, một diễn viên hài độc thoại thất bại. Arthur sống trong một xã hội mục nát tại thành phố Gotham. Anh mắc một chứng rối loạn thần kinh, gây ra tiếng cười không thể kiểm soát.
Arthur liên tục bị xã hội ruồng bỏ và ngược đãi. Anh bị một nhóm côn đồ đánh đập. Anh bị sa thải khỏi công việc hề của mình.
Sự biến đổi bắt đầu khi anh bị ba doanh nhân tấn công trên tàu điện ngầm. Trong cơn quẫn trí, Arthur đã bắn chết cả ba người. Sau đó, anh phát hiện ra sự thật đau đớn về quá khứ bị bạo hành. Anh cũng biết mẹ mình, Penny Fleck, đã lừa dối anh.
Arthur giết mẹ mình. Đỉnh điểm, anh được mời lên chương trình truyền hình của Murray Franklin. Trên sóng trực tiếp, Arthur thú nhận tội ác và bắn chết Murray.
Bộ phim kết thúc khi Arthur được đám đông hỗn loạn tôn vinh. Anh ta nhảy múa trên chiếc xe cảnh sát. Arthur Fleck đã chết, chỉ còn lại Joker.
Phân tích chủ đề: Bệnh tâm lý và tiếng kêu cứu từ đáy xã hội
Joker (2019) là một lát cắt trần trụi về hiện thực xã hội. Nó tập trung vào “sự tha hóa trong bản ngã” của một con người. Bộ phim khai thác sâu sắc sự tương phản giàu-nghèo. Nó thách thức ranh giới mong manh giữa cái thiện và cái ác.
Sự xuất sắc của bộ phim nằm ở tính mơ hồ của nó. Đây không phải là một câu chuyện đáng tin cậy. Đây là lời tự thuật của một bệnh nhân tâm thần không ổn định.
Chúng ta biết rằng mối quan hệ của Arthur với người hàng xóm Sophie (Zazie Beetz) hoàn toàn là ảo giác. Cảnh cuối cùng tại Bệnh viện Arkham đặt ra một giả thuyết đáng sợ. Liệu toàn bộ câu chuyện phim có phải chỉ là tưởng tượng của Arthur? Sự không chắc chắn này đã nâng bộ phim từ một tác phẩm giải trí lên tầm một nghiên cứu tâm lý học.
Diễn xuất và Âm nhạc: Yếu tố tạo nên một tượng đài
Diễn xuất của Joaquin Phoenix được mô tả là “xuất sắc” và “rực sáng”. Anh đã sống trọn vẹn với nỗi đau của Arthur.
Phần âm nhạc của nhà soạn nhạc Hildur Guðnadóttir cũng là một kiệt tác. Nó được miêu tả là “ma mị, điên loạn” và đầy “đau khổ”. Phần nhạc phim xuất sắc này đã giành được một giải Oscar.
Joker: Folie à Deux (2024): Canh bạc nhạc kịch “Điên Có Đôi”
Sau 5 năm chờ đợi, phần tiếp theo đã ra mắt. Nhưng nó lại mang đến sự thất vọng tràn trề.
Cốt truyện: Tình yêu điên loạn tại Arkham
Bối cảnh phim diễn ra 2 năm sau các sự kiện của phần 1. Arthur Fleck hiện đang bị giam giữ tại Bệnh viện tâm thần Arkham.
Tại đây, anh gặp Harleen “Lee” Quinzel, do Lady Gaga thủ vai. Một thay đổi lớn so với nguyên tác là “Lee” cũng là một bệnh nhân. Cô không phải là bác sĩ tâm lý của Arthur.
Họ gặp nhau trong một lớp trị liệu bằng âm nhạc. Cả hai nhanh chóng phải lòng nhau. Họ cùng nhau lên kế hoạch cho những âm mưu “điên rồ”.
Đánh giá chuyên môn: Tại sao giới phê bình chỉ trích nặng nề?
Bộ phim nhận về “những lời nhận xét trái chiều đến chỉ trích” từ giới chuyên môn. Tờ The Guardian gọi nó là “tẻ nhạt” và “lao lực”. IGN cho rằng nó “bị đè nặng bởi người tiền nhiệm”.
Lời chỉ trích tồi tệ nhất là “tiềm năng không được khai thác”. Bộ phim đã thất bại trên mọi phương diện. Nó thất bại với tư cách là một phim nhạc kịch. Nó thất bại với tư cách là một phim xử án. Và nó thất bại với tư cách là một phần hậu truyện.
“Phiên tòa dài lê thê” và sự mờ nhạt của Lady Gaga
Một phần lớn thời lượng của phim là “phiên tòa dài lê thê” (lengthy courtroom saga). Arthur bị xét xử vì những tội ác đã gây ra ở phần 1.
Trớ trêu thay, chính những cảnh quay này đã khiến vai trò của Lady Gaga bị “cho ra rìa“. Màn trình diễn của cô bị đánh giá là thiếu “chiều sâu nhân văn”. Nó mờ nhạt hơn nhiều so với vai diễn đột phá của cô trong A Star Is Born.
Yếu tố âm nhạc: Sáng tạo hay thảm họa?
Bộ phim là một “jukebox musical”. Điều này có nghĩa là nó sử dụng các bài hát nổi tiếng có sẵn, thay vì sáng tác mới.
Yếu tố này đã bị lạm dụng một cách nặng nề. Các điệu nhảy của Phoenix bị một nhà phê bình mô tả là “sự phô trương tự cao” (egotistical exhibitionism).
Thậm chí, có báo cáo rằng khán giả trong rạp đã “thở dài” mệt mỏi mỗi khi một bài hát mới bắt đầu. Canh bạc nhạc kịch đã hoàn toàn thất bại trong việc kết nối với người xem.
Diễn viên nào Thành công nhất với vai Joker? Một cuộc tranh luận không hồi kết
Câu hỏi này gần như không thể có một câu trả lời duy nhất. Mỗi diễn viên mang đến một phiên bản Joker cho thời đại của họ.
Joaquin Phoenix: Bậc thầy “Method Acting” và vinh quang Oscar
Với Joker (2019), Joaquin Phoenix đã càn quét mọi giải thưởng điện ảnh lớn. Anh giành giải Oscar, Quả cầu vàng, SAG, và Critics’ Choice.
Phiên bản của Phoenix là một bi kịch. Đây là một Joker đáng thương (sympathetic). Anh là một nạn nhân bị xã hội tha hóa, đẩy đến đường cùng.
Tuy nhiên, số phận của Phoenix với vai diễn này lại vô cùng trớ trêu. Anh hiện đang giữ một kỷ lục độc nhất và đầy mâu thuẫn. Anh là diễn viên duy nhất trong lịch sử giành giải Oscar cho một vai diễn. Và sau đó, anh lại bị đề cử giải Mâm xôi vàng (Nam diễn viên tệ nhất) cho cùng một vai diễn đó trong Folie à Deux.
Điều này không chỉ cho thấy sự sụt giảm chất lượng của bộ phim. Nó cho thấy kịch bản và đạo diễn của phần 2 đã thất bại trong việc hỗ trợ diễn viên. Họ đã biến một màn trình diễn từng đoạt Oscar trở thành đối tượng bị chế giễu.
Heath Ledger: Tượng đài bất tử của sự hỗn loạn
Heath Ledger đã giành giải Oscar Nam diễn viên phụ xuất sắc nhất (sau khi qua đời). Anh vào vai Joker trong kiệt tác The Dark Knight (2008).
Không giống Phoenix, Joker của Ledger không hề đáng thương. Hắn là một “bậc thầy vô chính phủ” (anarchistic mastermind). Hắn là hiện thân của “sự hỗn loạn thuần túy”. Hắn không có quá khứ, không có động cơ, ngoài việc muốn “nhìn thế giới bốc cháy”.
Nhiều người hâm mộ cho rằng Arthur Fleck (Phoenix) không phải là Joker “thật”. Họ tin rằng Ledger mới là Joker “thật” của thế giới điện ảnh.
Chính Joaquin Phoenix cũng bày tỏ sự kính trọng. Tại lễ trao giải SAG, anh đã tri ân Ledger. Anh nói rằng thành công của anh “đến từ những gì Heath đã làm được trước đó”.
Jack Nicholson: Chuẩn mực của “Hoàng tử Tội phạm”
Jack Nicholson đã đóng vai Jack Napier/Joker trong phim Batman (1989) của đạo diễn Tim Burton.
Trong nhiều thập kỷ, phiên bản của Nicholson được xem là “chuẩn mực”. Nicholson gọi vai diễn của mình là một “tác phẩm nghệ thuật pop” (pop art).
Diễn xuất của ông cân bằng hoàn hảo. Ông vừa là một tên gangster nghiêm túc. Ông vừa là một kẻ tâm thần lố bịch, đầy màu sắc. Vai diễn này đã mang về cho Nicholson một đề cử Quả cầu vàng và một đề cử BAFTA.
Những phiên bản gây tranh cãi: Jared Leto và Barry Keoghan
Jared Leto xuất hiện trong Suicide Squad (2016). Phiên bản Joker của anh bị ghét rộng rãi. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất đến từ kịch bản và sự can thiệp của hãng phim. Warner Bros. đã quay lại (reshoot) bộ phim để làm nó “nhẹ nhàng” hơn. Điều này xảy ra sau khi Batman v Superman bị chỉ trích là quá đen tối.
Barry Keoghan là Joker mới nhất. Anh xuất hiện trong một cảnh đã xóa và cảnh cuối của The Batman (2022). Anh được xác nhận sẽ trở lại trong The Batman: Part II.
Phiên bản này được mô tả là “ghê rợn và kinh tởm”. Nhiều người hâm mộ tin rằng Joker của Keoghan sẽ hoạt động tốt nhất với vai trò kiểu Hannibal Lecter. Tức là một cố vấn tâm thần trong bóng tối, chứ không phải nhân vật phản diện chính.
Phán quyết của chuyên gia: Ai là người thành công nhất?
Không có một Joker “thành công nhất”. Thay vào đó, có ba định nghĩa về thành công, ứng với ba vai trò khác nhau:
- Heath Ledger: Thành công nhất với tư cách là Phản diện (Antagonist). Anh là một thế lực của tự nhiên, là định nghĩa cho sự hỗn loạn.
- Joaquin Phoenix: Thành công nhất với tư cách là Chủ thể (Protagonist). Anh là một nghiên cứu tâm lý bi thảm, giành giải Oscar cho vai chính.
- Jack Nicholson: Thành công nhất với tư cách là Biểu tượng (Icon). Anh là sự cân bằng hoàn hảo giữa nguyên tác truyện tranh và điện ảnh.
So sánh họ là so sánh ba vai trò hoàn toàn riêng biệt. Sự thành công của mỗi người là không thể tranh cãi trong hạng mục của riêng họ.
Bảng vàng thành tích: Các Giải thưởng Điện ảnh Seri Joker đã nhận
Sự đối lập giữa hai phần phim được thể hiện rõ nét nhất qua các giải thưởng. Một bên là vinh quang hàn lâm. Một bên là sự chế nhạo của giới phê bình.
Joker (2019): Cơn mưa giải thưởng hàn lâm
Phần phim đầu tiên đã càn quét các giải thưởng điện ảnh danh giá nhất.
Chiến thắng lịch sử: Sư tử Vàng và 2 tượng vàng Oscar
Joker (2019) đã làm nên lịch sử. Phim giành giải Sư tử Vàng (Golden Lion) – giải thưởng cao quý nhất tại Liên hoan phim Venice. Đây là lần đầu tiên một bộ phim dựa trên truyện tranh siêu anh hùng của Mỹ làm được điều này.
Tại lễ trao giải Oscar, bộ phim nhận được 11 đề cử. Phim đã giành chiến thắng ở 2 hạng mục quan trọng. Đó là Nam diễn viên chính xuất sắc nhất (Joaquin Phoenix) và Nhạc phim gốc hay nhất (Hildur Guðnadóttir).
Thống trị các đề cử: BAFTA và Quả Cầu Vàng
Tại giải BAFTA (Viện Hàn lâm Anh), Joker (2019) dẫn đầu với 11 đề cử. Joaquin Phoenix cũng giành chiến thắng tại Quả cầu vàng và Giải thưởng của Nghiệp đoàn Diễn viên Màn ảnh (SAG).
Joker: Folie à Deux (2024): Thất bại ê chề và “Mâm Xôi Vàng”
Phần tiếp theo là một sự sụp đổ hoàn toàn về mặt thành tích.
Sự quay lưng của Viện hàn lâm
Mặc dù cũng được ra mắt tại LHP Venice, Folie à Deux đã ra về tay trắng. Bộ phim cũng bị coi là một “thất bại về doanh thu” nặng nề.
Dẫn đầu đề cử Phim tệ nhất và Diễn viên tệ nhất
Folie à Deux dẫn đầu đề cử tại giải Mâm xôi vàng 2025 (giải châm biếm phim tệ nhất). Phim nhận tổng cộng 7 đề cử.
Các đề cử đáng xấu hổ bao gồm: Phim tệ nhất, Đạo diễn tệ nhất (Todd Phillips), Nam diễn viên tệ nhất (Joaquin Phoenix), và Nữ diễn viên tệ nhất (Lady Gaga).
Bảng Đối Chiếu Thành Tích “Seri Joker”: Từ Oscar đến Mâm Xôi Vàng
Bảng sau đây trực quan hóa sự tương phản đáng kinh ngạc giữa hai bộ phim:
| Hạng mục | Joker (2019) | Joker: Folie à Deux (2024) |
| Giải Oscar | Thắng 2 giải (Nam chính, Nhạc phim) / 11 đề cử | 0 |
| Giải Mâm Xôi Vàng | 0 | 7 đề cử (Bao gồm Phim tệ nhất) |
| LHP Venice | Thắng Sư tử Vàng (Giải cao nhất) | Chỉ ra mắt (Không giải) |
| Giải BAFTA | 11 đề cử (Dẫn đầu) | 0 |
| Doanh thu | ~1 tỷ USD (Thành công lớn) | ~207.5 triệu USD (Thất bại) |
Điểm mặt Dàn Diễn viên Nổi tiếng trong Từng tập phim
Cả hai bộ phim đều quy tụ dàn diễn viên tài năng.
Dàn sao của Joker (2019)
- Joaquin Phoenix trong vai Arthur Fleck / Joker.
- Robert De Niro trong vai Murray Franklin. Ông là một huyền thoại sống, đóng vai trò quan trọng trong sự sụp đổ của Arthur.
- Zazie Beetz trong vai Sophie Dumond. Cô là người hàng xóm mà Arthur tưởng tượng có mối quan hệ lãng mạn.
- Frances Conroy trong vai Penny Fleck. Người mẹ ốm yếu của Arthur với một bí mật đen tối.
- Brett Cullen trong vai Thomas Wayne.
Dàn sao của Joker: Folie à Deux (2024)
- Joaquin Phoenix trở lại vai Arthur Fleck.
- Lady Gaga trong vai Harley “Lee” Quinzel. Một bệnh nhân tại Arkham.
- Zazie Beetz trở lại vai Sophie Dumond. Vai trò của cô chủ yếu xuất hiện trong các cảnh xử án.
- Brendan Gleeson trong vai Jackie Sullivan. Một lính gác vũ phu tại Arkham.
- Catherine Keener trong vai Maryanne Stewart. Luật sư của Arthur.
Lời kết: Di sản của Joker trong văn hóa đại chúng
Báo cáo này đã phân tích toàn diện seri phim Joker của Todd Phillips. Joker (2019) là một thành tựu điện ảnh hiếm có. Nó là một bộ phim tâm lý nghệ thuật sâu sắc, đội lốt một phim chuyển thể từ truyện tranh.
Ngược lại, Joker: Folie à Deux (2024) là một nghiên cứu về thất bại. Nó cho thấy điều gì xảy ra khi các nhà làm phim hiểu sai chính thành công của mình.
“Seri Joker” (2019-2024) không phải là một seri phim truyền thống. Nó giống như một “bức tranh hai tấm” (diptych) của điện ảnh. Một bên là đỉnh cao của thiên tài sáng tạo. Một bên là sự tự mãn sáng tạo.
Cùng một đội ngũ sáng tạo (Phillips và Silver) đã đi từ vinh quang cao nhất tại Venice đến việc bị đề cử Phim tệ nhất tại Mâm xôi vàng chỉ trong 5 năm. Sự sụp đổ nhanh chóng và cực đoan này là vô cùng hiếm. Nó chứng tỏ Joker (2019) là một khoảnh khắc “sét đánh trong chai” (lightning-in-a-bottle). Đó là một khoảnh khắc mà ngay cả những người tạo ra nó cũng không thể tái tạo.
