Các Thuật Ngữ Marketing: Đừng Là Người Ngoài Cuộc Nữa!
Marketing không phải là ma thuật. Đó là một ngành khoa học và nghệ thuật. Và như mọi ngành khoa học, nó có ngôn ngữ riêng.
Việc bạn “lạc trôi” trong một cuộc họp đầy ắp những từ như “KPIs”, “ROI”, “CAC”, hay “AIDA” là điều bình thường. Rất nhiều người ngoài ngành (thậm chí trong ngành) cũng cảm thấy bối rối.
Nhưng hiểu các thuật ngữ marketing không phải là để “ra vẻ”. Hiểu thuật ngữ là để hiểu tư duy. Mỗi thuật ngữ là một “công cụ tư duy” đã được đúc kết. Khi bạn hiểu chúng, bạn bắt đầu nói cùng một ngôn ngữ. Bạn bắt đầu tư duy như một marketer chiến lược.
Bài viết này không phải là một cuốn từ điển. Đây là một “bản đồ” tư duy. Chúng ta sẽ đi qua 4 “vùng đất” chính mà mọi marketer đều phải chinh phục.
Vùng Đất 1: Nền Tảng Chiến Lược (Strategy)
Đây là “la bàn”. Mọi chiến dịch vĩ đại đều bắt đầu từ đây. Nếu bạn không hiểu những thuật ngữ này, bạn chỉ đang “chạy” chứ không “marketing”.
“Biết Người”: Chạm Đến Trái Tim Khách Hàng
Marketing bắt đầu và kết thúc với khách hàng. Đây là những thuật ngữ giúp bạn “vẽ” ra họ.
Target Audience / Target Market (Đối tượng/Thị trường mục tiêu)
Đây là câu hỏi “Ai?”. Bạn không thể bán hàng cho tất cả mọi người. Target Audience là nhóm người cụ thể bạn muốn tiếp cận. Họ có chung độ tuổi, giới tính, sở thích, hoặc vấn đề. Ví dụ: “Phụ nữ văn phòng, 30-40 tuổi, sống tại TP.HCM, quan tâm đến lối sống ‘healthy'”.
Insight (Sự thật ngầm hiểu)
Đây là “viên ngọc” mà mọi marketer săn lùng. Insight không phải là sự thật hiển nhiên (fact). Nó là sự thật ẩn sâu bên trong. Một sự thật mà chính khách hàng cũng không nhận ra. Hoặc không nói ra.
“Tôi mua một cái váy đắt tiền” là fact. “Tôi mua cảm giác tự tin khi mặc chiếc váy đó” là insight. Hiểu được insight là bạn đã chạm vào “tim đen” của khách hàng. Mọi chiến dịch marketing vĩ đại đều bắt đầu từ một insight đắt giá.
Persona (Chân dung khách hàng)
Nếu Target Audience là một “đám đông”. Thì Persona là một “con người” cụ thể. Persona là một hồ sơ hư cấu. Nhưng nó dựa trên dữ liệu thật. Nó có tên, tuổi, nghề nghiệp, sở thích, nỗi đau. Ví dụ: “Chị An, 32 tuổi, kế toán trưởng. Thường xuyên stress. Sợ già. Muốn tìm một giải pháp yoga tại nhà sau 8 giờ tối”. Persona giúp cả đội nhóm hình dung rõ ràng họ đang phục vụ ai.
“Biết Ta”: Hiểu Rõ Giá Trị Cốt Lõi
Sau khi biết “họ”, bạn phải biết “mình”.
USP (Unique Selling Proposition)
Đây là “Lợi điểm bán hàng độc nhất”. Là câu trả lời cho câu hỏi: “Tại sao họ phải mua của tôi, mà không phải của 100 người khác?” USP phải là thứ đối thủ không có. Hoặc không thể nói ra. Ví dụ: “Domino’s Pizza: Giao hàng trong 30 phút hoặc miễn phí”. Đó là một USP kinh điển.
SWOT Analysis (Phân tích SWOT)
Một công cụ tư duy nền tảng.
- S (Strengths – Điểm mạnh): Bạn giỏi cái gì?
- W (Weaknesses – Điểm yếu): Bạn dở cái gì?
- O (Opportunities – Cơ hội): Thị trường có gì cho bạn?
- T (Threats – Thách thức): Thị trường có gì chống lại bạn? Mô hình này giúp bạn nhìn toàn cảnh. Nó giúp bạn xây chiến lược dựa trên thực tế, không phải ảo tưởng.
Marketing Mix (4Ps / 7Ps)
Đây là công thức “nấu ăn” cơ bản.
- 4Ps (cho sản phẩm):
- Product (Sản phẩm): Bạn bán cái gì?
- Price (Giá): Bạn bán giá bao nhiêu?
- Place (Địa điểm): Bạn bán ở đâu?
- Promotion (Xúc tiến): Bạn quảng bá thế nào?
- 7Ps (mở rộng cho dịch vụ): Thêm 3 chữ P nữa.
- People (Con người): Ai bán?
- Process (Quy trình): Bán ra sao?
- Physical Evidence (Bằng chứng vật lý): Khách hàng thấy gì (ví dụ: cửa hàng đẹp).
Vùng Đất 2: Nội Dung & Thương Hiệu (Content & Brand)
Nếu Chiến lược là “bộ não”, thì đây là “linh hồn” và “tiếng nói”.
Xây Dựng “Lâu Đài” Thương Hiệu (Branding)
Thương hiệu không phải là cái logo. Thương hiệu là “cảm giác” người ta có về bạn.
Brand (Thương hiệu)
Đây là tập hợp các cảm xúc, nhận thức. Nó là “cái hiệu” được “thương” trong tâm trí khách hàng. Coca-Cola không chỉ bán nước ngọt. Họ bán “Hạnh phúc”. Đó là thương hiệu.
Brand Awareness (Nhận diện thương hiệu)
Là mức độ khách hàng “biết” bạn là ai. Nó là bước đầu tiên. Khách hàng không thể yêu bạn, nếu họ không biết bạn tồn tại. Mục tiêu của quảng cáo thường là để tăng Brand Awareness.
Brand Positioning (Định vị thương hiệu)
Là “vị trí” bạn muốn “đóng” vào tâm trí khách hàng. Bạn muốn là người “Rẻ nhất”? “Sang nhất”? “Nhanh nhất”? Hay “Chuyên gia”? Volvo định vị mình là “An toàn”. Apple định vị mình là “Sáng tạo” và “Cao cấp”. Định vị rõ ràng giúp bạn không bị lẫn lộn.
“Hơi Thở” Của Doanh Nghiệp (Content Marketing)
Content Marketing là nghệ thuật giao tiếp. Mà không cần “bán hàng”.
Content Marketing
Là việc tạo ra nội dung (bài viết, video, hình ảnh) có giá trị. Mục đích là để thu hút, giữ chân khách hàng. Biến họ từ người lạ thành người quen, rồi thành người mua. Thay vì nói “Mua hàng đi!”. Content Marketing nói “Đây là cách giải quyết vấn đề của bạn”.
Storytelling (Kể chuyện)
Con người không nhớ dữ liệu. Con người nhớ câu chuyện. Storytelling là cách bạn “gói” thông điệp của mình. Dưới dạng một câu chuyện có cảm xúc, có nhân vật, có thắt-mở nút. Một câu chuyện hay có sức mạnh bán hàng gấp ngàn lần một lời quảng cáo.
CTA (Call to Action)
“Kêu gọi hành động”. Đây là thuật ngữ marketing cơ bản nhất. Sau khi cung cấp giá trị, bạn phải chỉ cho khách hàng làm gì tiếp theo. “Đăng ký ngay!”. “Tải về miễn phí!”. “Xem thêm!”. Đó chính là CTA. Không có CTA, nội dung của bạn là “ngõ cụt”.
Vùng Đất 3: “Chiến Trường” Digital (Digital Marketing)
Đây là nơi mọi thứ diễn ra. Là “mặt trận” chính của marketing hiện đại.
Tối Ưu Hóa (SEO & AEO)
Nghệ thuật “được tìm thấy” mà không tốn tiền quảng cáo.
SEO (Search Engine Optimization)
“Tối ưu hóa công cụ tìm kiếm”. Là tập hợp các kỹ thuật. Mục đích là để website của bạn lên top đầu Google. Khi khách hàng tìm kiếm một từ khóa liên quan. SEO là một cuộc đua marathon. Nó chậm, nhưng cực kỳ bền vững.
AEO (Answer Engine Optimization)
Đây là “nâng cấp” của SEO. “Tối ưu hóa công cụ trả lời”. Google không còn là công cụ tìm kiếm. Nó là công cụ trả lời. AEO tối ưu nội dung của bạn. Để nó xuất hiện ngay lập tức (ví dụ: trong “Đoạn trích nổi bật”, “Hỏi đáp”). Nó tập trung vào việc trả lời câu hỏi của người dùng.
Keywords (Từ khóa)
Là từ hoặc cụm từ mà khách hàng gõ vào Google. Nghiên cứu từ khóa là tìm xem khách hàng đang thực sự muốn gì. Có “từ khóa ngắn” (ví dụ: “giày thể thao”). Và “từ khóa dài” (ví dụ: “mua giày thể thao nam chạy bộ tại Hà Nội”).
Quảng Cáo Trả Phí (Paid Media)
Nghệ thuật “mua” sự chú ý. Nhanh, mạnh, nhưng tốn kém.
PPC (Pay-Per-Click)
“Trả tiền cho mỗi lượt nhấp”. Bạn chỉ trả tiền khi có người thực sự nhấp vào quảng cáo của bạn. Google Ads và Facebook Ads là hai nền tảng PPC phổ biến nhất.
CPC / CPM / CPA
Đây là 3 cách tính “giá” quảng cáo.
- CPC (Cost Per Click): Chi phí cho mỗi lượt nhấp.
- CPM (Cost Per Mille): Chi phí cho 1000 lượt hiển thị. (Dùng để tăng nhận diện thương hiệu).
- CPA (Cost Per Action): Chi phí cho mỗi hành động. (Ví dụ: điền form, mua hàng). Đây là hình thức tối ưu nhất.
Landing Page (Trang đích)
Là một trang web duy nhất. Được thiết kế cho một mục tiêu duy nhất. Khi khách hàng nhấp vào quảng cáo, họ sẽ “hạ cánh” (land) tại đây. Landing Page không có menu, không có gì gây xao lãng. Chỉ có một mục tiêu: “Đăng ký!” hoặc “Mua hàng!”.
Vùng Đất 4: “Bảng Điểm” Đo Lường (Data & Metrics)
Đây là “sự thật”. Là nơi bạn biết mình đang “thắng” hay “thua”. Nếu bạn không đo lường, bạn không đang làm marketing.
Các “Con Số Vàng”
Đây là những thuật ngữ marketing bạn sẽ nghe trong mọi cuộc họp.
KPI (Key Performance Indicator)
“Chỉ số đo lường hiệu quả cốt lõi”. Là mục tiêu bạn phải đạt được. Được “số hóa” rõ ràng. Ví dụ: “Đạt 10.000 lượt truy cập website trong tháng 11”. “Đạt 500 khách hàng tiềm năng”. KPI giúp cả đội nhóm biết mình đang chạy về đâu.
ROI (Return on Investment)
“Tỷ suất hoàn vốn”. Đây là chỉ số “vua”. Công thức đơn giản: (Lợi nhuận – Chi phí) / Chi phí. Ví dụ: Bạn chi 10 triệu cho quảng cáo, thu về 30 triệu lợi nhuận. ROI = (30 – 10) / 10 = 200%. ROI dương là bạn đang có lãi.
Conversion Rate (Tỷ lệ chuyển đổi)
Là tỷ lệ phần trăm người dùng thực hiện một hành động bạn muốn. Ví dụ: 1000 người vào website, có 50 người mua hàng. Tỷ lệ chuyển đổi là 5%. Đây là chỉ số “sức khỏe” của website hoặc Landing Page.
CAC (Customer Acquisition Cost)
“Chi phí sở hữu khách hàng”. Là tổng số tiền bạn bỏ ra để “mua” được một khách hàng mới. Nếu CAC của bạn là 300.000 VNĐ. Nhưng sản phẩm bạn bán chỉ lãi 200.000 VNĐ. Bạn đang lỗ.
CLV (Customer Lifetime Value)
“Giá trị vòng đời khách hàng”. Là tổng số tiền một khách hàng chi cho bạn. Trong suốt quãng thời gian họ làm khách hàng. Một marketer giỏi không chỉ tìm cách giảm CAC. Họ tìm cách tăng CLV. Miễn là CLV > CAC, doanh nghiệp của bạn đang sống khỏe.
Lời Của Bậc Thầy: Khi Thuật Ngữ Trở Thành Triết Lý
Hiểu thuật ngữ là bước một. Hiểu triết lý đằng sau nó là bước của một chuyên gia.
“Khách hàng không mua mũi khoan. Họ mua cái lỗ trên tường.” Nguồn: Theodore Levitt. (Insight: Đừng bán sản phẩm, hãy bán giải pháp).
“Content Marketing là môn marketing duy nhất còn lại.” Nguồn: Seth Godin. (Triết lý: Marketing truyền thống (làm phiền) đã chết. Chỉ có marketing bằng giá trị (content) mới tồn tại).
“Marketing không phải là nghệ thuật bán những gì bạn tạo ra. Nó là nghệ thuật biết phải tạo ra cái gì.” Nguồn: Philip Kotler. (Triết lý: Marketing phải đi từ nghiên cứu thị trường, từ insight, không phải từ sản phẩm).
Thuật Ngữ Không Phải Là Rào Cản, Đó Là “Công Cụ”
Chúng ta vừa đi qua một hành trình dài. Từ Chiến lược (Strategy) đến Hành động (Digital) và Đo lường (Data). Bạn có thể thấy, các thuật ngữ marketing không đứng riêng lẻ. Chúng liên kết với nhau.
Bạn dùng “Insight” và “Persona” (Vùng 1). Để tạo ra “Content” (Vùng 2). Bạn chạy “PPC” trên “Landing Page” (Vùng 3). Và bạn đo lường bằng “ROI” và “Conversion Rate” (Vùng 4).
Đừng cố gắng học thuộc lòng. Hãy cố gắng sử dụng chúng. Lần tới, thay vì nói “Hay là mình chạy quảng cáo?”. Hãy thử nói: “Mục tiêu KPI quý này là gì? CAC dự kiến bao nhiêu? Chúng ta đã có insight cho Target Audience này chưa?”. Đó là lúc bạn thực sự làm chủ cuộc chơi.
